Αγχώδεις και Σωματόμορφες διαταραχές: Συμπτώματα, αιτίες και θεραπεία

Health

Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν μια από τις πιο κοινές ψυχικές παθήσεις παγκοσμίως, με εκατομμύρια ανθρώπους να πλήττονται από αυτές. Ανάμεσα στις πιο συχνές υποκατηγορίες είναι οι κρίσεις πανικού, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή και η κοινωνική αγχώδης διαταραχή. Οι σωματόμορφες διαταραχές περιλαμβάνουν ψυχογενή σωματικά συμπτώματα που δεν έχουν οργανική αιτία, αλλά μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ατόμων. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση και την ευημερία των ασθενών.

Αγχώδεις Διαταραχές

1.Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (GAD)

Η GAD χαρακτηρίζεται από χρόνιο άγχος που δεν συνδέεται με συγκεκριμένα γεγονότα ή καταστάσεις. Τα άτομα με GAD ανησυχούν υπερβολικά για διάφορους τομείς της ζωής τους, ακόμα κι αν δεν υπάρχει άμεση απειλή.

Συμπτώματα:

Υπερβολική ανησυχία για καθημερινές καταστάσεις
Συχνή κόπωση και δυσκολία συγκέντρωσης
Μυϊκή ένταση και αϋπνία

Θεραπεία:

Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Βοηθά τα άτομα να αναγνωρίσουν και να τροποποιήσουν τις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές.
Φαρμακευτική αγωγή: SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors), SNRI (Serotonin-Norepinephrine Reuptake Inhibitors), και βενζοδιαζεπίνες για βραχυχρόνια ανακούφιση.

2. Διαταραχή Πανικού

Οι κρίσεις πανικού είναι αιφνίδιες και έντονες επεισόδια φόβου και άγχους, που συνοδεύονται από σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα.

Συμπτώματα:

Ταχυκαρδία, δύσπνοια και εφίδρωση
Φόβος απώλειας ελέγχου ή θανάτου

Θεραπεία:

CBT: Εκπαίδευση σε τεχνικές χαλάρωσης και έκθεση στον φόβο.
Φαρμακευτική αγωγή: SSRIs, βήτα-αναστολείς για την καταπολέμηση των σωματικών αντιδράσεων.

3. Κοινωνική Αγχώδης Διαταραχή

Τα άτομα με κοινωνική αγχώδη διαταραχή φοβούνται τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τη δυνατότητα να κριθούν από άλλους.

Συμπτώματα:

Έντονος φόβος για δημόσιες ομιλίες ή κοινωνικές καταστάσεις
Ερυθρίαση, τρόμος, ναυτία

Θεραπεία:

CBT: Γνωσιακή αναδόμηση και έκθεση σε κοινωνικές καταστάσεις.
Φάρμακα: SSRIs, βενζοδιαζεπίνες για βραχυχρόνια χρήση.

4. Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD)

Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες ιδεοληψίες (ανεπιθύμητες σκέψεις) και καταναγκαστικές συμπεριφορές.

Συμπτώματα:

Επαναλαμβανόμενοι έλεγχοι και τελετουργίες, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών
Αντίσταση στην διακοπή των καταναγκαστικών συμπεριφορών

Θεραπεία:

CBT: Με Έκθεση και Πρόληψη Αντίδρασης (ERP) για την εξάλειψη των καταναγκαστικών συμπεριφορών.
Φαρμακευτική αγωγή: SSRIs.
Διακρανιακή Μαγνητική Διέγερση (rTMS): Έχει FDA έγκριση για τη θεραπεία της OCD, χρησιμοποιώντας μαγνητικά πεδία για να επηρεάσει περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την OCD.

5. Διαταραχή Μετά-Τραυματικού Στρες (PTSD)

Αναπτύσσεται μετά από τραυματικό γεγονός, όπως ατύχημα ή βία.

Συμπτώματα:

Επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις του τραύματος, εφιάλτες
Συναισθηματική απομάκρυνση, υπερεπαγρύπνηση

Θεραπεία:

CBT: Με τεχνικές όπως η EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) για την αναδιάρθρωση των τραυματικών αναμνήσεων.
Φαρμακευτική αγωγή: SSRIs.

Σωματόμορφες Διαταραχές

1. Διαταραχή Άγχους Ασθένειας (Υποχονδρία)

Τα άτομα με υποχονδρία ανησυχούν υπερβολικά για την ύπαρξη σοβαρών ασθενειών, παρόλο που δεν υπάρχουν ιατρικά ευρήματα που να το δικαιολογούν.

Θεραπεία:

CBT: Εκπαίδευση στην αναγνώριση και την αλλαγή των υπερβολικών ανησυχιών.
Φαρμακευτική αγωγή: SSRIs.

2. Διαταραχή Μετατροπής

Οι ασθενείς παρουσιάζουν νευρολογικά συμπτώματα, όπως παράλυση ή επιληπτικές κρίσεις, χωρίς οργανική αιτία.

Θεραπεία:

Ψυχοθεραπεία: Συμπεριλαμβανομένων της CBT και της ψυχοδυναμικής θεραπείας.
Φυσικοθεραπεία: Βοηθά στη βελτίωση των σωματικών λειτουργιών.

3. Σωματοποιητική Διαταραχή

Χαρακτηρίζεται από πολλά σωματικά συμπτώματα χωρίς ιατρική εξήγηση, όπως πόνους ή αναστάτωση στην πεπτική οδό.

Θεραπεία:

CBT: Εστίαση στην διαχείριση του άγχους και την αναγνώριση ψυχολογικών αιτίων.
Εκπαίδευση και υποστήριξη στην αποδοχή των συμπτωμάτων.

Συμπέρασμα

Οι αγχώδεις και σωματόμορφες διαταραχές απαιτούν πολυδιάστατη προσέγγιση για την επίτευξη αποτελεσματικής θεραπείας. Η συνδυασμένη χρήση ψυχοθεραπείας, φαρμακευτικών αγωγών και καινοτόμων τεχνικών, όπως η διακρανιακή μαγνητική διέγερση (rTMS), αποδεικνύεται πολύτιμη στην αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Δρ. Γιώργος Μικελλίδης MD, PhD, FRCPsych,
CCT (UK) Ψυχίατρος