Οι όρχεις είναι δύο ωοειδή όργανα που βρίσκονται εξωτερικά του σώματος μέσα στο όσχεο, έναν «σάκο» από δέρμα, και αποτελούν τους κύριους γεννητικούς αδένες του άνδρα.

Σπάνια οι δύο όρχεις βρίσκονται στο ίδιο ύψος και ακόμη πιο σπάνια έχουν ακριβώς το ίδιο μέγεθος. Οι μικρές αυτές διαφορές σε μέγεθος και θέση ανάμεσα στους δύο όρχεις είναι γενικά φυσιολογικές.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν παρατηρούνται σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο όρχεων; Όταν ένας όρχις μεγαλώνει, μικραίνει ή αλλάζει θέση; Ποιες είναι οι καταστάσεις που προκαλούν αυτές τις μεταβολές και πώς πρέπει να τις αντιμετωπίσετε; Επιπλέον, πώς μπορείτε να διευκολύνετε την έγκαιρη διάγνωση από τον ιατρό σας;

Οι πιο συχνές καταστάσεις που μπορεί να επηρεάσουν το μέγεθος, τη θέση και την κινητικότητα του όρχεως σύμφωνα με το National Institutes of Health, περιλαμβάνουν:

Η υδροκήλη και οι κύστες της επιδιδυμίδας είναι καλοήθεις καταστάσεις που εκδηλώνονται ως σταδιακή και ανώδυνη αύξηση του όγκου του ημιοσχέου. Αυτές οι παθήσεις διορθώνονται με ελάχιστα επεμβατική μέθοδο και συνήθως απαιτούν μόνο λίγες ώρες νοσηλείας. Εάν οι βλάβες είναι μικρές και δεν επηρεάζουν τη βιωσιμότητα του όρχεως, μπορεί να παρακολουθούνται.

Η οξεία επιδιδυμίτιδα είναι η φλεγμονή της επιδιδυμίδας, ενός μικρού οργάνου που βρίσκεται πίσω και πάνω από τους όρχεις στο όσχεο. Αυτή η κατάσταση προκαλεί επώδυνη διόγκωση στην περιοχή του όρχεως και μπορεί να συνοδεύεται από ενοχλήσεις κατά την ούρηση, ερυθρότητα του δέρματος πάνω από τον διογκωμένο όρχι και πυρετό. Ο πόνος μπορεί να αντανακλά και στη χαμηλή κοιλιά. Συνήθως οφείλεται σε μικρόβια ή τραυματισμούς και απαιτεί άμεση φαρμακευτική αγωγή. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρότερη φλεγμονή με αποστήματα, που απαιτούν νοσοκομειακή περίθαλψη και συχνά επεμβατική θεραπεία. Η ανεπαρκής θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα ή σε χρόνια επιδιδυμίτιδα.

Η κιρσοκήλη είναι η φλεβική ανεπάρκεια της σπερματικής φλέβας και χαρακτηρίζεται από την παρουσία διατεταμένων φλεβιδίων γύρω από τον όρχι. Στην αρχή, μπορεί να προκαλέσει αίσθηση αύξησης του μεγέθους του ημιοσχέου, αλλά σε προχωρημένες περιπτώσεις, ο όρχις μπορεί να ατροφεί και να μειωθεί σε μέγεθος. Η κιρσοκήλη πρέπει να παρακολουθείται τακτικά, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα και τελικά σε ατροφία του όρχεως. Συνήθως αντιμετωπίζεται με ελάχιστα επεμβατική μέθοδο (μικροχειρουργική αφαίρεση) που δεν απαιτεί διανυκτέρευση στο νοσοκομείο.

Η συστροφή του όρχεως είναι μια επείγουσα κατάσταση όπου ο όρχις περιστρέφεται γύρω από τον μίσχο του, προκαλώντας ισχαιμία και σταδιακή διόγκωση. Αυτή η κατάσταση συνοδεύεται από έντονο πόνο και απαιτεί άμεση παρέμβαση για να αποφευχθεί η νέκρωση του όρχεως. Η συστροφή μπορεί να είναι πλήρης ή μερική, με τον όρχι να μετατοπίζεται σε υψηλότερη θέση από τη συνήθη και συχνά να αποκτά οριζόντιο προσανατολισμό.

Ο καρκίνος του όρχεως είναι συχνότερος σε άτομα ηλικίας 14-35 ετών και έχει ποσοστά ίασης που φτάνουν το 90% εάν διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο. Οι όρχεις, όργανα που βρίσκονται εξωτερικά, επιτρέπουν την εύκολη ψηλάφηση. Για το λόγο αυτό, οι άντρες όλων των ηλικιών πρέπει να διενεργούν τακτική αυτοεξέταση και να επισκέπτονται τον ουρολόγο εάν παρατηρήσουν οτιδήποτε ασυνήθιστο.

Οι τραυματισμοί των όρχεων και τα έμφρακτα οδηγούν σε υποξία και ατροφία τμήματος του όρχεως, με αποτέλεσμα τη μείωση του μεγέθους του.

Ο ανελκόμενος όρχις είναι μια κατάσταση όπου ο όρχις μετακινείται μεταξύ της φυσιολογικής του θέσης στο όσχεο και του βουβωνικού πόρου. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αυξημένο αντανακλαστικό του κρεμαστήρα μυός και συνήθως μειώνεται με την αύξηση της τεστοστερόνης. Αυτή η μετακίνηση ενέχει κινδύνους όπως η αυξημένη πιθανότητα συστροφής και η διαταραχή του μικροπεριβάλλοντος που είναι σημαντικό για την ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων. Οι περιπτώσεις με έντονα συμπτώματα και επεισόδια ατελών συστροφών αντιμετωπίζονται με καθήλωση του όρχεως στο όσχεο, μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία που απαιτεί σύντομη νοσηλεία.

Οι περισσότερες αλλαγές στη θέση και το μέγεθος των όρχεων μπορούν να εντοπιστούν εύκολα από τον ίδιο τον ασθενή μέσω τακτικής αυτοεξέτασης. Η επαγρύπνηση και η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπουν την ίαση ακόμη και περίπλοκων καταστάσεων όπως ο καρκίνος του όρχεως και αποτρέπουν δυσμενείς εξελίξεις όπως η υπογονιμότητα. Η σύγχρονη χειρουργική τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένων των εξελιγμένων μικροσκοπίων και των τεχνικών ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής, επιτρέπει την έγκαιρη και αποτελεσματική θεραπεία όπου απαιτείται. Η αυτοεξέταση είναι απλή και συνιστάται να γίνεται τουλάχιστον μία φορά το μήνα, με αξιολόγηση από ουρολόγο.