Η τεχνική μιας αστυνομικής σειράς μπορεί να συντελεί στην επιτυχία της, ομως ο πραγματικός της αντίκτυπος στο κοινό προέρχεται από την ικανότητά της να αγγίζει επίκαιρα κοινωνικα θέματα.

Στην περίπτωση της σειράς «Adolescence», η δύναμή της πηγάζει από τον φόβο των γονιών για τις εγκληματικές παραλείψεις και την άγνοιά τους απέναντι στα κρυφά σημάδια του ψηφιακού κόσμου.

Η σειρά δεν περιορίζεται μόνο σε μια απλή, αλλά εξερευνά βαθιά ριζωμένες κοινωνικές ανησυχίες: Θέματα όπως η τοξική αρρενωπότητα, η οποία τροφοδοτείται από διαδικτυακές κοινότητες, η ριζοσπαστικοποίηση των νέων μέσω των social media, και ο αόρατος, αλλά πανίσχυρος διαδικτυακός εκφοβισμός, είναι κεντρικά στη θεματολογία της.

Αυτές οι ανησυχίες αντικατοπτρίζουν τη σύγχρονη πραγματικότητα, όπου οι νέοι αντιμετωπίζουν προκλήσεις που συχνά ξεπερνούν την κατανόηση των γονιών τους.

Οι γονείς βλέπουν στην «Adolescence» έναν εφιάλτη που παραμονεύει στα δωμάτια των παιδιών τους, πίσω από τις οθόνες των υπολογιστών και των κινητών τους.

Αυτή η κοινωνική διάσταση της σειράς έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις σε οικογενειακούς και κοινωνικούς κύκλους, καθιστώντας την «Adolescence» κάτι παραπάνω από μια απλή σειρά—μια πολιτισμική εμπειρία που αναδεικνύει τις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής.

Επιπλέον, η σειρά έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια γέφυρα μεταξύ της ψυχαγωγίας και της εκπαίδευσης, προκαλώντας τους θεατές να αναλογιστούν τις δικές τους εμπειρίες και τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους. Μέσα από τις ιστορίες των χαρακτήρων, οι θεατές καλούνται να αναγνωρίσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι σήμερα, ενθαρρύνοντάς τους να αναζητήσουν λύσεις και να ανοίξουν διάλογο για θέματα που συχνά παραμένουν ταμπού.

Έτσι, η «Adolescence» δεν είναι μόνο μια αστυνομική σειρά, αλλά και μια καλεσμένη συζήτηση για τη σύγχρονη κοινωνία, που αναδεικνύει την ανάγκη για περισσότερη επικοινωνία και κατανόηση μεταξύ γονιών και παιδιών.

Θα ήθελα να αναφερθώ ειδικά στη σκηνή όπου η ψυχολόγος προσφέρει στον κατηγορούμενο έφηβο μισό σάντουιτς με τυρί και τουρσιά (pickles), αυτή η πράξη μπορεί να φανεί σε πρώτη φάση ως απλή και άσκοπη, όμως είναι βαθιά συμβολική και ψυχολογικά φορτισμένη.

Προσφέροντας ένα τρόφιμο που περιλαμβάνει κάτι που είναι ιδιαίτερα αντιπαθητικό για τον έφηβο, όπως τα τουρσιά, η ψυχολόγος μπορεί να επιδιώκει να προκαλέσει μια συναισθηματική αντίδραση που θα αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για την ψυχολογική κατάσταση του εφήβου, τη συναισθηματική του αντίληψη και την ικανότητά του να αντιμετωπίσει δυσάρεστα ερεθίσματα.

Η ψυχιατρική σημασία της σκηνής

Αυτή η πράξη μπορεί να ειδωθεί μέσα από διάφορες ψυχιατρικές και αναπτυξιακές διαστάσεις:

Η εκτίμηση της συναισθηματικής ρύθμισης και της ανεκτικότητας στο άγχος:

Η προσφορά του σάντουιτς με τα τουρσιά μπορεί να αποσκοπεί στο να προκαλέσει μια συναισθηματική αντίδραση που δείχνει την ικανότητα του εφήβου να διαχειριστεί το άγχος και την απογοήτευση.

Όταν ένας έφηβος αντιμετωπίζει κάτι που δεν του αρέσει ή του προκαλεί δυσφορία, η αντίδρασή του μπορεί να αποκαλύψει τη συναισθηματική του κατάσταση και τη δυνατότητά του να ελέγξει την παρορμητικότητά του.

Στην ψυχιατρική μας αντίληψη, αυτό μπορεί να είναι κρίσιμο για την κατανόηση της συναισθηματικής του απορρύθμισης ή της ικανότητας του να ενσωματώσει άβολα ή επώδυνα ερεθίσματα χωρίς να εκδηλώνει ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρηθεί αν ο έφηβος αντιδρά με θυμό, αποφυγή ή ακόμα και ψυχραιμία, κάτι που φανερώνει τα επίπεδα συναισθηματικής ωριμότητας και έλεγχο.

Η αναγνώριση της ψυχολογικής απομάκρυνσης (detachment):

Στην ψυχολογία, η απομάκρυνση ή η αποστασιοποίηση από τα συναισθήματα ή τις δύσκολες καταστάσεις είναι ένας μηχανισμός άμυνας που χρησιμοποιείται για την αποφυγή της συναισθηματικής εμπλοκής.

Στην περίπτωση του εφήβου, η ικανότητά του να «δεχτεί» το σάντουιτς με το αντιπαθητικό στοιχείο (όπως τα τουρσιά) χωρίς να εκδηλώσει δυνατές αντιδράσεις μπορεί να δείχνει μια βαθιά συναισθηματική απομάκρυνση. Αυτή η ψυχολογική απόσταση από τη συναισθηματική πραγματικότητα του ίδιου του ατόμου μπορεί να είναι ενδεικτική της αποφυγής του να έρθει αντιμέτωπος με τις ενοχές ή τα συναισθηματικά βάρη που σχετίζονται με τις πράξεις του.

Στην ψυχιατρική, κάτι τέτοιο μπορεί να είναι ενδεικτικό ενός ατόμου που δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί την ενοχή ή τα αρνητικά συναισθήματα που προκύπτουν από τις πράξεις του, επιλέγοντας να αποστασιοποιηθεί ή να «επιβιώσει» συναισθηματικά χωρίς να επεξεργαστεί τα γεγονότα.

Η πρόκληση της συναισθηματικής ανταπόκρισης και της ενσυναίσθησης:

Εάν το σάντουιτς προκαλέσει αντιδράσεις θυμού, αηδίας ή απογοήτευσης από τον έφηβο, αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως ένας τρόπος να εξετάσουμε πόσο ευαίσθητος είναι ο έφηβος στην έννοια της ενσυναίσθησης.

Η ψυχολόγος μπορεί να χρησιμοποιεί το σάντουιτς και την αντίδραση του εφήβου ως μια μορφή ψυχολογικού «τεστ» για να αξιολογήσει το επίπεδο ενσυναίσθησης του εφήβου και την ικανότητά του να κατανοήσει τις συνέπειες των δικών του πράξεων.

Η αντίδραση του έφηβου μπορεί να είναι ενδεικτική του τρόπου που χειρίζεται τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τις συναισθηματικές συγκρούσεις, παρέχοντας στο θεραπευτή χρήσιμα δεδομένα για τις δυναμικές του συναισθηματικού κόσμου του.

Η διερεύνηση της αντίδρασης στην «τιμωρία» ή «πρόκληση»:

Το να προσφέρει κάποιος στον έφηβο κάτι που γνωρίζει ότι δεν του αρέσει ή που έχει δυσάρεστες συναισθηματικές συνδηλώσεις (όπως τα τουρσιά) μπορεί να θεωρηθεί ως μορφή πρόκλησης ή «τιμωρίας».

Αυτό μπορεί να φέρει στην επιφάνεια την αντίδραση του εφήβου στο να ελέγξει τη συμπεριφορά του σε συνθήκες πίεσης ή αντιξοότητας.

Αν ο έφηβος αντιδρά με οργή, αποστροφή ή ακόμα και επιθετικότητα, η ψυχιατρική ανάλυση θα μπορούσε να εστιάσει στο πόσο δύσκολο του είναι να αποδεχτεί την επίδραση μιας ενδεχόμενης «τιμωρίας» και να διαχειριστεί τη συναισθηματική ένταση που προκύπτει από αυτήν.

Συμπεράσματα

Η σκηνή με το σάντουιτς και τα τουρσιά αναδεικνύει τις πολύπλοκες ψυχολογικές και συναισθηματικές αντιδράσεις που μπορεί να προκαλέσει μια τέτοια απλή, αλλά ταυτόχρονα φορτισμένη, πράξη.

Στην ψυχιατρική πρακτική, τέτοιες τεχνικές χρησιμοποιούνται συχνά για να προκαλέσουν αντιδράσεις που επιτρέπουν στον θεραπευτή να κατανοήσει τον τρόπο σκέψης, τα συναισθηματικά μοτίβα και την ικανότητα του εφήβου να αντιμετωπίσει δυσάρεστα ή ενοχλητικά ερεθίσματα.

Στην περίπτωση ενός εφήβου που έχει εμπλακεί σε σοβαρές πράξεις, η συναισθηματική του αντίδραση σε τέτοιες καταστάσεις μπορεί να προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για τη θεραπευτική προσέγγιση και τις μελλοντικές παρεμβάσεις.

Δρ. Γιώργος Μικελλίδης MD,PhD, FRCPsych,
CCT (UK) Ψυχίατρος

Διευθυντής στο Κέντρο Διακρανιακής Μαγνητικής Διέγερσης ,Cyprus rTMS
Κλινικός Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας