Η αϋπνία είναι μια περίπλοκη κατάσταση.

Ενώ παράγοντες όπως το άγχος μπορούν να την πυροδοτήσουν, σύμφωνα με δημοσίευμα του Healthline, υπάρχουν ενδείξεις που υποδεικνύουν ότι τα γονίδια μπορούν να κάνουν ένα άτομο πιο πιθανό να την αναπτύξει.

Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, η κληρονομικότητα της αϋπνίας κυμαίνεται από 22% έως 59% στους ενήλικες. Ο μέσος όρος είναι 39%.

Η κληρονομικότητα απλώς μετράει πόσο οι διαφορές στα γονίδια των ανθρώπων εξηγούν τις διαφορές σε διάφορα χαρακτηριστικά. Όσο υψηλότερη είναι η κληρονομικότητα, τόσο πιο πιθανό είναι ότι η διαφοροποίηση στον πληθυσμό οφείλεται στα γονίδια.

Άρα, αν τα γονίδιά σας μπορούν μόνο να αυξήσουν τον κίνδυνο αϋπνίας αλλά δεν μπορούν να την προκαλέσουν, υπάρχει κάτι που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε αυτόν τον κίνδυνο;

Ποια γονίδια σχετίζονται με την αϋπνία;

Ο ύπνος είναι περίπλοκος, επομένως η εύρεση συγκεκριμένων γονιδίων που σχετίζονται με την αϋπνία είναι δύσκολη. Παρ' όλα αυτά, μερικοί επιστήμονες έχουν προσπαθήσει να βρουν απαντήσεις.

Μια μελέτη του 2019 - μια από τις μεγαλύτερες που επικεντρώθηκαν στο θέμα μέχρι σήμερα - έδειξε ότι 57 περιοχές γονιδίων σχετίζονται με τα συμπτώματα της αϋπνίας.

Αυτές οι περιοχές δεν σχετίζονται με την ρύθμιση του ύπνου αλλά συνδέονται με μια διαδικασία που ονομάζεται "ουβικιτίνη-μεσολαβούμενη πρωτεόλυση", η οποία καταστρέφει ορισμένες πρωτεΐνες.

Αλλά ορισμένα γονίδια που ενδιέφεραν τους ειδικούς σε άλλες έρευνες σχετικές με την νευρική διέγερση στο σώμα, υπαινίσσονται ότι η υπερδιέγερση περιοχών που προάγουν την αφύπνιση μπορεί να συμβάλει ή ακόμα και να προκαλέσει αϋπνία.

Μπορούν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες να επηρεάσουν τα γονίδιά σας;

Απλά το γεγονός ότι έχετε γονίδια που σχετίζονται με την αϋπνία δεν σημαίνει ότι θα αναπτύξετε την κατάσταση.
Το περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει ποια γονίδια εκφράζει το σώμα σας — αυτό είναι γνωστό ως επιγενετική.

Για παράδειγμα, το άγχος, η διατροφή, η θερμοκρασία, και ακόμη και η κοινωνική ζωή που ζείτε, μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία ορισμένων γονιδίων και επομένως τον ύπνο σας.

Τι άλλο μπορεί να προκαλέσει αϋπνία;

Φυσικά, τα γονίδια δεν είναι ο μόνος παράγοντας που μπορεί να συμβάλλει στην αϋπνία.
Άλλοι παράγοντες μπορούν να πυροδοτήσουν την αϋπνία και να τη διατηρήσουν είναι:

• Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
• Άγχος
• Καρδιοαγγειακή νόσος
• Άγχος — τόσο συναισθηματικό όσο και σωματικό — μπορεί επίσης να κάνει δύσκολο τον ύπνο.

Και απλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να είναι υπεύθυνοι, όπως η θερμοκρασία ή τα επίπεδα θορύβου στην κρεβατοκάμαρά σας, οι εργασιακοί ρυθμοί και η κατανάλωση καφεΐνης ή ναρκωτικών.

Είναι δυνατόν να μειώσετε τον κίνδυνο αϋπνίας;

Αν είστε γενετικά πιο επιρρεπείς στην αϋπνία, ίσως χρειαστεί να προσέξετε περισσότερα πράγματα όπως η καλή υγεία του ύπνου.
Προσπαθήστε να εισέλθετε σε μια σταθερή ρουτίνα που περιλαμβάνει τον ύπνο και το ξύπνημα περίπου την ίδια ώρα κάθε μέρα.
Και όταν έρθει η ώρα για ύπνο, προσπαθήστε να χαλαρώσετε πρώτα, χαμηλώνοντας τα φώτα και κλείνοντας τις συσκευές.

Μπορείτε επίσης να αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης, αλκοόλ και καπνού — ιδιαίτερα το δεύτερο μισό της ημέρας.

Τέλος, η υιοθέτηση ενός γενικά υγιεινού τρόπου ζωής που περιλαμβάνει επαρκή φυσική άσκηση και τεχνικές μείωσης του άγχους μπορεί να βοηθήσει.

Ακόμα κι αν κάνετε όλα τα παραπάνω και περισσότερα, μπορεί να μην είναι δυνατόν να προλάβετε την αϋπνία.

Πώς θεραπεύεται η αϋπνία;

Η πρακτική καλής υγείας του ύπνου είναι μέθοδος θεραπείας για την αϋπνία και τεχνική πρόληψης.

Μπορείτε να προσπαθήσετε:

• Να μετατρέψετε την κρεβατοκάμαρά σας σε έναν χαλαρωτικό χώρο βελτιώνοντας τον φωτισμό και τη θερμοκρασία και απενεργοποιώντας τις ηλεκτρονικές συσκευές
• Να πηγαίνετε για ύπνο και να ξυπνάτε την ίδια ώρα, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα ή αν έχετε περάσει μια άσχημη νύχτα ύπνου
• Να αποφεύγετε διεγερτικά, όπως η καφεΐνη, 6 ώρες πριν από τον ύπνο
• Να ασκείστε κατά τη διάρκεια της ημέρας για να κουράσετε το σώμα και το μυαλό σας

Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν φάρμακα για να τους βοηθήσουν να κοιμηθούν. Αλλά τα υπνωτικά χάπια μπορεί να γίνουν λιγότερο αποτελεσματικά όσο περισσότερο τα παίρνει κάποιος και έχουν πολλές πιθανές παρενέργειες.

Μιλήστε με έναν γιατρό ή άλλο επαγγελματία περίθαλψης πριν αγοράσετε υπνωτικά φάρμακα χωρίς συνταγή.

Μια ειδική μορφή θεραπείας που ονομάζεται γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία (CBT-I) είναι επίσης μια επιλογή και έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε πολλές μελέτες.

Ενώ υπάρχει περιορισμένος αριθμός επαγγελματιών που προσφέρουν CBT-I, μπορεί να σας βοηθήσει να αντικαταστήσετε μη χρήσιμες σκέψεις και ενέργειες που επηρεάζουν τον ύπνο σας με πιο χρήσιμες που προάγουν έναν ήρεμο ύπνο.

Είναι θεραπεύσιμη η αϋπνία;

Μπορεί να πάρει χρόνο αλλά η αϋπνία είναι θεραπεύσιμη σε ορισμένες περιπτώσεις.

Σε άλλες, πιο περίπλοκες περιπτώσεις, μπορείτε να προσπαθήσετε να τη βελτιώσετε θεραπεύοντας τις υποκείμενες καταστάσεις και κάνοντας ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο πιο δύσκολο είναι να θεραπευτεί. Επομένως, είναι πάντα καλύτερο να επικοινωνήσετε με έναν γιατρό το συντομότερο δυνατόν εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με τον ύπνο.

Τα γονίδια φαίνεται να έχουν κάποια επίδραση στην πιθανότητά σας να αναπτύξετε αϋπνία. Αλλά είναι μια περίπλοκη περιοχή για μελέτη, με πολλά ακόμα να ανακαλυφθούν.

Ακόμα και αν γενετικά, είναι πιο πιθανό να αναπτύξετε αϋπνία, αυτό δεν σημαίνει ότι θα την αποκτήσετε. Αλλά σημαίνει ότι μπορεί να χρειαστεί να δώσετε επιπλέον προσοχή στην καλή υγεία του ύπνου για να μειώσετε τον κίνδυνο.